Rozwód – z orzekaniem o winie, czy bez?
Jedną z kluczowych kwestii przy sprawach rozwodowych jest podjęcie decyzji, czy wnosimy w pozwie o rozwód z orzekaniem o winie, czy bez orzekania o winie.
Gdy następuje trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego (ustają więzi fizyczne, psychiczne i gospodarcze), sąd może orzec rozwód. Orzekając rozwód, sąd orzeka, czy i który z małżonków ponosi winę za rozpad tego związku.
Sąd może wydać wyrok rozwodowy:
• bez orzekania o winie,
• z orzeczeniem winy jednego z małżonków,
• z orzeczeniem winy obu stron.
Na zgodne żądanie małżonków sąd nie orzeka o winie małżonków. Rozwód bez orzekania o winie może być orzeczony przez sąd tylko wtedy, gdy małżonkowie wyrażają na to zgodę. Jeśli któryś z małżonków się sprzeciwi – sąd zobowiązany jest ustalić, kto ponosi winę za rozpad małżeństwa. Rozwód bez orzekania winie to dość prosta sprawa. Jeśli między małżonkami nie ma konfliktu w kwestii wysokości alimentów lub opieki nad dziećmi, wystarczy jedna, dwie rozprawy sądowe.
Jednak nie zawsze uda się uzyskać rozwód bez orzekania o winie stron. Często winę ponosi jedno lub oboje małżonków. Sąd wydając wyrok ocenia stan faktyczny – czy i który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. O winie małżonka może przesądzać w szczególności nadużywanie alkoholu, zdrada, agresywne zachowanie, używanie przemocy w stosunku do członków rodziny, nieprzyczynianie się do zaspokajania podstawowych potrzeb rodziny. Żądanie uznania współmałżonka winnym rozkładu pożycia wiąże się z koniecznością przedstawienia dowodów na tę okoliczność. Postępowanie trwa wówczas dłużej niż w przypadku żądania rozwodu bez orzekania o winie.
Środkami dowodowymi, jakie możemy wskazać w pozwie rozwodowym mogą być zeznania stron, świadków, także zdjęcia, nagrania, sms-sy, notatki z interwencji Policji, obdukcje, zaświadczenia lekarskie, zaświadczenia o pobytach na izbie wytrzeźwień, listy, rachunki i inne dokumenty, z których wynikają okoliczności wskazywane przez stronę postępowania.
Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód z wyłącznej winy jednego z małżonków niesie za sobą skutki przede wszystkim w sferze obowiązków alimentacyjnych. Jeżeli jeden z małżonków został wskazany w wyroku jako strona ponosząca winę za rozkład pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd może orzec, że małżonek winny zobowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
Rozwód – praktyczne porady dla małżonków, rodziców
W wyroku rozwodowym sąd orzeka nie tylko o ustaniu małżeństwa. Podejmuje również inne rozstrzygnięcia. Ma obowiązek m.in. rozstrzygnąć o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi obojga małżonków i kontaktach z nimi.
Orzekając w przedmiocie władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem sąd rozważa wszelkie okoliczności sprawy, które dotyczą dziecka, jak również rodziców. W pierwszej kolejności należy uwzględnić interes dziecka i interes społeczny, a nie rodziców. Sąd bierze pod uwagę kwalifikacje rodziców i stan emocjonalnej więzi pomiędzy nimi a dzieckiem, uwzględnia wiek dziecka, jak również to czy wcześniej dziecko było wychowywane przez jednego z rodziców. W trakcie postępowania rozwodowego strony mogą przedstawić propozycję porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd uwzględnia porozumienie, jeśli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Takie porozumienie dotyczy wszystkich istotnych spraw dziecka – wychowania, potrzeb materialnych i emocjonalnych dziecka.
Małżonkom nie zawsze udaje się przedstawić sądowi propozycję porozumienia. Mając na uwadze prawo dziecka do wychowywania przez oboje rodziców, władza rodzicielska co do zasady powinna być powierzona obojgu rodzicom. Bez względu na rozwód, dziecko powinno w jak najmniejszym stopniu odczuwać konsekwencje rozwodu rodziców.
Zanim sąd podejmie decyzję o wykonywaniu władzy rodzicielskiej powinien wysłuchać małoletniego co do jego preferencji w kwestii wykonywania władzy rodzicielskiej oraz kontaktów z rodzicami po rozwodzie. Przepisy wskazują, że wysłuchanie małoletniego jest uzależnione od jego stopnia dojrzałości i stanu zdrowia. Sąd nie przesłucha małych dzieci. Pozostawienie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom albo ograniczenie władzy rodzicielskiej jednemu z nich to zawsze decyzja, która jest nierzadko krzywdząca dla jednej ze stron. Stąd tak istotne jest, aby sąd rozstrzygał w tej kwestii uwzględniając wszystkie okoliczności.
Jeśli sąd pozostawi władzę rodzicielską obojgu rodzicom, to jest zobowiązany wydać orzeczenie dotyczące kontaktów z dzieckiem. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu), utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej (np. telefon, e-mail).